ปลานิลเป็นปลาเศรษฐกิจที่สำคัญของไทย ผลผลิตจากการเพาะเลี้ยงปลานิลในปี 2560 มีปริมาณเกือบ 2 แสนตัน โดยการเพาะเลี้ยงปลานิลยังมีโอกาสขยายตัวได้อีกมาก แต่ปัญหาสำคัญ คือวัตถุดิบอาหารสัตว์ที่มีโปรตีนสูงขาดแคลนและมีราคาสูงขึ้น จึงมีการศึกษา เพื่อนำพืชที่หาได้ง่ายในท้องถิ่นมาใช้เป็นวัตถุดิบทดแทน

สาหร่ายนับเป็นวัตถุดิบชนิดหนึ่งที่ได้รับความนิยมในการนำมาผสมในอาหารปลา เนื่องจากมีคุณค่าทางโภชนาการสูง ประกอบด้วย โปรตีน ไขมัน คาร์โบไฮเดรต เส้นใย เถ้า แร่ธาตุและวิตามิน นอกจากนี้ ยังพบกลุ่มสารประกอบฟีโนลิกที่มีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระปริมาณสูง

อ.ดร.คณาธิป คำเพราะ อาจารย์ประจำสาขาวิชาวิศวกรรมเกษตรและเทคโนโลยี คณะเกษตรศาสตร์และทรัพยากรธรรมชาติ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลภาคตะวันออก จึงทำการทดลองโดยนำสาหร่ายเตา ซึ่งเป็นวัตถุดิบที่หาได้ง่ายในท้องถิ่น และเป็นผลพลอยได้จากการบำบัดคุณภาพน้ำในการเลี้ยงปลานิลมาพัฒนาให้เกิดประโยชน์กับการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำแบบเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมอย่างสมดุลและยั่งยืน

ทั้งนี้ ผลจากการศึกษาและได้ทำการทดลองในครั้งนี้ พบว่า การเสริมสารสกัดจากสาหร่ายเตาในอาหารสำหรับเลี้ยงปลานิล เป็นระยะเวลา 10 สัปดาห์ ช่วยเพิ่มอัตราการรอดตายของปลานิล โดยเฉพาะในปลานิลชุดการทดลองที่ได้รับอาหารเสริมสารสกัดสาหร่าย 15% มีน้ำหนักตัว และความยาวที่เพิ่มขึ้น อัตราการเจริญเติบโตต่อวัน และอัตราการเจริญเติบโตจำเพาะมากที่สุด เมื่อเปรียบเทียบกับชุดการทดลองอื่นๆ

ส่วนในด้านของการสะสมสารต้านอนุมูลอิสระ พบว่า ชุดการทดลองที่อาหารได้เสริมสารสกัดสาหร่ายเตา 15% มีสารต้านอนุมูลอิสระสะสมในปลามากที่สุด

ความสำเร็จของผลงานวิจัยนี้ คือ สามารถลดการใช้สารเคมีเพื่อเป็นวัตถุดิบในอาหารปลานิล ลดต้นทุนค่าอาหารปลานิลได้ และเพิ่มมูลค่าให้กับผลผลิตจากสาหร่ายเตา รวมถึงนำข้อค้นพบจากงานวิจัยที่บูรณาการแล้วไปส่งเสริมการเลี้ยงสัตว์น้ำและส่งเสริมการเพาะเลี้ยงสาหร่ายเตาเพื่อสร้างมูลค่าเพิ่มให้แก่เกษตรกรได้

อย่างไรตาม ชุมชนที่มีอาชีพเลี้ยงปลาสามารถนำข้อค้นพบจากงานวิจัยไปประยุกต์ใช้เพื่อผลิตอาหารปลาที่มีประสิทธิภาพ สามารถลดต้นทุนค่าวัตถุดิบอาหารในการเพาะเลี้ยงปลา ทำให้มีรายได้มากขึ้น ซึ่งในอนาคตจะหาทีมวิจัยเสริมเกี่ยวกับการตลาด เพื่อนำความรู้การตลาด มาพัฒนาต่อยอดสาหร่ายเตา เป็นผลิตภัณฑ์แพคเกจอาหารปลา และอาจจะต่อยอดทำอาหารเสริมสำหรับคนด้วย